Skuteczna dieta dla chorych z obrzękiem tłuszczowym (lipedemą)

Do klinicznych objawów lipedemy należą: nadmierne gromadzenie się tkanki tłuszczowej w obrębie bioder, ud i łydek, łatwe siniaczenie oraz ból tkanki tłuszczowej, który może być spontaniczny lub wywołany naciskiem. Wyraźna dysproporcja między górną a dolną częścią ciała jest jednym z najbardziej typowych objawów choroby [1,2].

Obrzęk tłuszczowy jest powszechnym zaburzeniem, które występuje prawie wyłącznie u kobiet i szacuje się, że może dotyczyć około 11% dorosłych kobiet na świecie [3,4].

Mimo, że nadal nieznane są dokładne przyczyn tej choroby, to w jej rozwoju biorą udział różni czynniki, w tym genetyczne i hormonalne [5,6]. Początek choroby zazwyczaj przypada na okres zmian hormonalnych, takich jak dojrzewanie, ciąża czy menopauza [4,7].

Szacuje się, że około 80% wszystkich pacjentek z lipedemą może mieć nadwagę lub otyłość [11]. Dlatego zmniejszanie nadmiernej masy ciała jest niezbędnym elementem w leczeniu lipedemy [1,2,6,7,11].

Ponadto, lipedema to zaburzenie charakteryzujące się występowaniem stanu zapalnego w tkance tłuszczowej [4,12].

Diety o charakterze niskowęglowodanowym nie tylko mogą przyczynić się do istotnego zmniejszenia masy ciała, ale także do wyraźnego zminimalizowania obrzęku tłuszczowego i poziomu odczuwania bólu w kończynach [11,12].

Wykazano, że dieta niskowęglowodanowa-wysokotłuszczowa może być skuteczniejsza w zmniejszaniu masy ciała (głownie tkanki tłuszczowej) i obwodów nóg u pacjentek z lipedemą niż dieta z niskim indeksem glikemicznym [11].

Dieta z ograniczeniem węglowodanów może pomóc pacjentkom z obrzękiem tłuszczowym nie tylko w utracie masy ciała, ale także poprawić parametry laboratoryjne. Wyniki dotychczasowych badań wskazują, że dieta niskowęglowodanowa-wysokotłuszczowa, może być cenną strategią żywieniową zarówno dla pacjentów z lipedemą i/lub otyłością mając pozytywny wpływ na profil glukozy, funkcję wątroby, stężenie triglicerydów oraz choleterolu HDL, jednocześnie nie pogarszając funkcji nerek i tarczycy [16].

• chude mięso (kurczak i indyk, wołowina, chuda wieprzowina, np. schab, szynka)
• tłuste ryby morskie (łosoś, śledź, sardynka, makrela)
• jajka
• pełnotłuste produkty mleczne (sery, twarogi, grecki jogurt, śmietana)
• oleje roślinne (oliwa, olej rzepakowy, lniany)
• orzechy (włoskie, laskowe, migdały)
• nasiona (słonecznik, dynia, siemię lniane)
• awokado, oliwki
• warzywa niskoskrobiowe (cukinia, ogórek, sałata, pomidor, brokuł, kapusta, rzodkiewka, itp.)
• owoce jagodowe (truskawki, maliny, borówki, jagody, jeżyny)
• przyprawy i zioła
• kawa i herbata, woda

• cukier i słodycze (w tym miód)
• produkty zbożowe (pieczywo, ryż, kasza, makaron, płatki zbożowe)
• ziemniaki
• *warzywa okopowe (marchew, buraki, pietruszka, seler)
  *dynia
• *owoce (inne niż jagodowe)
• napoje (soki, mleko, słodzone napoje)

  *niedopuszczalne tylko w dietach o charakterze ketogennym

Uwzględnienie indywidualnych preferencji dotyczących lubianych produktów, możliwości kulinarnych oraz czasowych i finansowych maksymalizuje stopień przestrzegania diety i automatycznie zwiększa jej skuteczność.

Ważna jest edukacja żywieniowa pacjentki, która ułatwia przestrzeganie planu żywieniowego i przygotowuje pacjentkę do samodzielnego działania po zakończeniu współpracy z dietetykiem.

Istotne jest przygotowanie planu żywieniowego opartego na indywidualnie oszacowanym zapotrzebowaniu energetycznym i wprowadzeniu optymalnego deficytu energetycznego w zależności od stopnia nadwagi. Całkowitą wartość energetyczną diety warto podzielić na 3 lub 4 posiłki w ciągu dnia.

Dzięki przygotowaniu profesjonalnego planu żywieniowego można mieć pewność, że dieta zostanie zbilansowana zgodnie z indywidualnym zapotrzebowaniem na witaminy i składniki mineralne, co jest niezwykle istotne w celu zachowania zdrowia.

Jednak ze względu na wykluczenie niektórych grup produktów z diety o charakterze niskowęglowodanowym, należy zastosować odpowiednią suplementację niedoborowych składników odżywczych.

Najczęstsze niedobory pokarmowe w dietach o charakterze ketogennym dotyczą: błonnika pokarmowego, kwasu foliowego, witaminy B1, magnezu, potasu i żelaza (wyłącznie w grupie kobiet do 50 r.ż.). Jednakże dobrze skomponowana dieta znacząco niweluje ryzyko niedoborów pokarmowych [11].

W celu osiągnięcia najlepszych efektów w zmniejszaniu obrzęku tłuszczowego terapia dietetyczna powinna być traktowana jako proces, który wymaga stałej współpracy pacjentki z doświadczonym dietetykiem.

Regularne wizyty kontrolne podczas całego procesu mają na celu wsparcie podczas terapii, utrzymanie motywacji oraz szukaniu rozwiązań w przypadku pojawiających się trudności podczas stosowania diety.

Regularna aktywność fizyczna przyczynia się do usprawnienia funkcjonowania układu limfatycznego, żylnego oraz sprzyja uwrażliwianiu tkanek na działanie insuliny, przez co zmniejsza insulinooporność często towarzyszącą obrzękowi tłuszczowemu.

Warto również zadbać o odpowiednią długość snu (minimum 7-8 godzin), zmniejszyć stosowanie używek takich jak papierosy i alkohol.

Ze względu na większe ryzyko występowania zaburzeń o podłożu emocjonalnym u pacjentek z lipedemą (np. depresji, zaburzeń lękowych) warto wprowadzić techniki relaksacyjne do codziennej rutyny (np. mindfulness, joga, medytacje).

W przypadku większych trudności na tle stresowym należy rozważyć skorzystanie z profesjonalnego wsparcia psychologicznego [17,18].

Natomiast wiadomo, że można osiągnąć znaczną redukcję zawartości tkanki tłuszczowej i zminimalizować obrzęki, stosując dietę z ograniczeniem węglowodanów oraz bogatą w składniki o właściwościach przeciwzapalnych.

Zdecydowanie zalecane jest ograniczenie prozapalnych składników diety, co może przyczynić się do zmniejszenia stanu zapalnego i bólu w kończynach, zmniejszenia obrzęku i tym samym poprawienia jakości życia.

W przypadku współwystępowania innych chorób lub stosowania diet eliminacyjnych np. wegetariańskiej lub wegańskiej, zalecenia dietetycznej powinny być odpowiednio modyfikowane.